محمد رازینی همدانی

از دانشنامه‌ی اسلامی

آیت الله میرزا محمد رازینی همدانی (۱۳۰۳ - ۱۳۷۸ ش) از علمای معاصر شیعه بودند. وی از سوی امام خمینی به عنوان امام جمعه یکی از بخشهای استان همدان (قروه جزین) تعیین شده بود. ایشان فردی عالم و مصلح بوده و همیشه در کنار تبلیغ آیین محمدی صلی الله علیه و آله، در اصلاح امور مردم کوشا و با زیرکی و هوش سرشار خویش منشأ حل اختلافات بوده است.

نام کامل محمد رازینی همدانی
زادروز ۱۳۰۳ شمسی
زادگاه رازین همدان
وفات ۱۳۷۸
مدفن قبرستان ابوحسین - قم
اساتید

بروجردی، مجاهدی تبریزی، سید محمد حجت، سید محمدرضا گلپایگانی، امام خمینی و محقق داماد




ولادت و خاندان

مردم روستای رازین از وجود عالمی ‌‌جلیل القدر و مجتهد گران مایه به نام حاج شیخ حسن رازینی که از طرف حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، مؤسس حوزه علمیه قم، برای تبلیغ به آن منطقه اعزام گردیده بود، بهره می‌‌بردند. خداوند متعال به این عالم ربانی فرزندی عنایت فرمود که محمد نامیده شد. محمد در خانواده‌ای رشد یافت که همه، اهل علم و آشنا به معارف الهی بودند.

تحصیلات و استادان

میرزا محمد، تحصیلات ابتدایی را نزد پدر و مادر دانشور خود و نیز در مکتب‌خانه محل زندگی‌اش سپری نمود. پدر و مادر، متوجه استعداد فرزند خود شده بودند، بنابراین محمد، پس از گذراندن این دوره، توسط پدرش برای ادامه تحصیل به مدرسه آخوند همدانی - در همدان - فرستاده شد. محمد در حوزه همدان از طلاب نمونه، پرتلاش و درس خوان بود. وی در این حوزه، ادبیات، منظومه، مکاسب و... را از استادانی چون: حاج میرزا ابوالقاسم ربانی (شاهنجرانی)، میرزا محمد ثابتی - که در قم معروف به میرزای همدانی بود - و سید مصطفی هاشمی‌‌ فراگرفت.

او پس از گذراندن بخشی از سطح در حوزه همدان، برای ادامه تحصیل به شهر مقدس و عالم‌پرور قم هجرت نمود. میرزا محمد، سطح عالی و دروس خارج را در این شهر سپری نمود و خود نیز در ردیف استادان حوزه علمیه قرار گرفت. وی از محضر درس عالمان بزرگی چون آیات عظام: بروجردی، مجاهدی تبریزی، سید محمد حجت، سید محمدرضا گلپایگانی، امام خمینی و محقق داماد بهره برد. رازینی از درس فلسفه علامه طباطبایی نیز استفاده برده است. شیخ محمد از شاگردان خصوصی و مورد توجه خاص آیت الله گلپایگانی بود و این به خاطر حضور مرتب، مستمر و منظم وی در درس آن دانشور فرهیخته بوده است.

رازینی مقید به مباحثه بود. از جمله هم بحث‌های ایشان عبارتند از آیات: شهید علی قدوسی، عبدالرحیم ربانی شیرازی و علی آقا غروی. کسانی که با او هم بحث بوده‌اند به مراتب علم و فضل او اعتراف دارند. به عنوان نمونه، حضرت آیت الله گلپایگانی مسئله‌ای را جهت تحقیق و استنباط فقهی به شاگردانش ارائه داد و از آن‌ها خواست که نتیجه تحقیق را بنویسند. میرزا محمد، یک متن عالی و علمی‌‌ - که موجب مسرورشدن استادش شد - نوشت و مورد تشویق او قرار گرفت.

نمونه دیگر، حکم امامت جمعه ایشان است که از طرف دفتر حضرت امام خمینی قدس سره صادر شده. همچنین وی از طرف آیات گلپایگانی و محمدعلی اراکی در امور حسبیه اجازه دریافت نموده است.

فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی

آیت الله تجلیل می‌‌گوید: مرحوم میرزا، عضو گروه علمی، در تألیف تعلیقات کتاب احقاق الحق بود. این کار به دستور آیت الله مرعشی نجفی انجام می‌‌گرفت و شیخ میرزا محمد، تا جلد یازدهم با ما همکاری نمود. تربیت شاگردانی مبرز و کوشا در حوزه علمیه، که تعداد آن‌ها هم کم نیست، از تلاش‌های این عالم فرزانه است.

همچنین میرزای رازینی، یکی از این مبارزان روشنگر بود که به مردم آگاهی می‌‌بخشید. وی در سفرهای تبلیغی، مردم را آگاه می‌‌نمود و هرگاه برخورد مستقیمی ‌‌با دستگاه شاهنشاهی لازم بود، ایشان از فعالان این عرصه به حساب می‌‌آمد. به عنوان نمونه به نامه‌ای باید اشاره کرد که عالمان منطقه همدان برای هویدا؛ نخست وزیر وقت نوشتند و از او خواستند که احکام دین الهی را رعایت کند و زندانیان سیاسی را آزاد نماید. در بین امضاکنندگان نامه، امضای میرزای رازینی به همراه امضای عالمان این خاندان، برگ افتخاری برای عالمان روشنگر خطه همدان به حساب می‌‌آید.

اکنون به موارد دیگری از خدمات این عالم بزرگوار اشاره می‌‌کنیم:

  • ۱- تربیت طلاب در حوزه علمیه قروه در جزین (شاهنجرین).
  • ۲- احیای حوزه علمیه قروه در جزین و توسعه مسجد و حوزه علمیه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه شریف این شهر که تا قبل از ایشان بسیار محدود و از نظر امکانات آسایشی برای طلاب نامناسب بوده است.
  • ۳- احداث مسجد در روستای رازین که توسط شخص ایشان ساخته شد و همه کارهای مسجد با مسئولیت ایشان انجام گرفت.
  • ۴- احداث مسجد در روستای مزرعه نوِ آشتیان. این مسجد هم، به همت والای مرحوم شیخ محمد ساخته شد که هم معماری و ساخت و هم انجام امور لازمه آن به عهده ایشان بود؛ در واقع این دومین مسجدی بود که توسط شخص ایشان احداث گردیده است.
  • ۵- احداث حمام در «مزرعه نو» آشتیان که با جمع‌آوری کمک های مردمی‌‌ و تشویق‌‌های ایشان و با مسئولیت وی ساخته شد.
  • ۶- احداث پل و جاده در چند روستای منطقه که نوعاً با تشویق‌ها و پیگری‌های مستمر وی و زیر نظر ایشان احداث شد.
  • ۷- سفرهای تبلیغی به مکان‌هایی که از لحاظ زمینه تبلیغی از دشواری خاصی برخوردار بوده است. ایشان برای تبلیغ به مناطقی می‌‌رفت که مردم آن مناطق، پذیرای مبلغ نبوده‌اند؛ ولی با تبلیغ ایشان، پس از مدت کوتاهی متحول می‌‌شدند.
  • ۸- اصلاح بین مردم و رفع اختلاف آن ها که این عملکرد از شاخصه‌های اخلاقی این عالم بزرگ بوده و نشان از نفوذ وی در بین اطرافیان خود و منطقه دارد.

دیگر مسئولیت‌های میرزا محمد رازینی همدانی از این قرار است:

۱- استاد حوزه:

رازینی از استادان حوزه علمیه قم بود و شاگردانی را نیز تربیت نمود. فقه و اصول مقطع سطح و درس اخلاق از جمله درس‌هایی است که وی تدریسش را به عهده داشته است.

۲- امامت جمعه:

او مدت سیزده سال در سنگر امامت جمعه قروه جزین، منشأ خدمات بسیاری بوده که رونق حوزه علمیه این شهر را می‌‌توان از برکات آن بشمار آورد. از دیگر آثار تبلیغی ایشان در این سنگر، نشر معارف حقه اثنی عشری است. وی برای مردم منطقه، به عنوان مربی نمونه و عاملِ به احکام دین، به شمار می‌‌آمده است.

۳- مدیریت حوزه علمیه:

رازینی مدیر حوزه علمیه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه شریف شهرستان قروه جزین بوده است. این مسئولیت همزمان با مسئولیت امامت جمعه بوده، که ثمره‌اش پرورش طلاب علوم دینی در آن منطقه است.

۴- پاسخ‌گویی به مسائل شرعی:

وی پس از سال‌ها فعالیت و کوشش در سنگر امامت جمعه، به علت کسالت جسمی، دیگر قادر به خدمت در آن سنگر نبود، به همین علت به شهر مقدس قم بازگشت و در دفتر مقام معظم رهبری مسئولیت جواب گویی به مسائل شرعی را به عهده گرفت.

ویژگی‌های اخلاقی

آیت الله نوری همدانی می‌‌گوید: ایشان فردی فاضل، باتقوا و بیتشان، بیتی شریف و اهل علم هستند.

آیت الله تجلیل می‌‌گوید: مرحوم شیخ محمد، انسان فاضل، بسیار متدین و از هر جهت آراسته و با کمال بودند. پدر ایشان هم شخص بزرگواری بود. مرحوم میرزا، خیلی به پدرش خدمت می‌‌کرد و او را دوست داشت. وقتی پدرش مریض بود و در طبقه فوقانی منزل سکونت داشت؛ مرحوم میرزا تمام اسباب آسایش پدر را از جهت طهارت، شستشو و وضو فراهم می‌‌ساخت. میرزای رازینی از جمله عالمان عامل بود که در خدمت به پدر، از هیچ خدمتی فروگذار نمی‌‌کرد.

وی در راه اعتلای کلمه حق، با صبر و حوصله وصف ناپذیر، قدم برمی‌‌داشت و از همه خصوصیات نیک، بخصوص تواضع - که زبانزد خاص و عام بود - برخوردار بود. وی در حال ساختن یکی از مساجد، تیر چوبی را بر دوش خود می‌‌گذاشت و برای ساختن سقف مسجد، بنایی می‌‌کرد.

همچنین میرزا محمد رازینی، هر از چند گاهی برای ارسال کمک‌های مردمی‌‌ به جبهه‌های حق علیه باطل و بازدید و مطلع شدن از وضعیت رزمندگان، عازم مناطق جنگی می‌‌گشت. حضور ایشان در جبهه در آن شرایط، لطف خاصی داشت؛ زیرا سبب آرامش خاطر و امنیت روحی و روانی رزمندگان می‌‌شد.

وفات

شیخ میرزا محمد رازینی، پس از سال‌ها تلاش برای کسب رضای خداوند سبحان، کسب علوم و معارف الهی، تبلیغ آیین محمدی صلی الله علیه و آله و طریقت حقه شیعه اثنی عشری، سرانجام در سال ۱۳۷۸ ش. در هفتاد و پنج سالگی، دعوت حق را لبیک گفت و بدین سان، حوزه علمیه قم و استان همدان، بخصوص بخش رازین را به سوگ نشاند. پیکر این عالم الهی پس از اجرای مراسم نماز توسط آیت الله نوری همدانی، در قم، قبرستان ابوحسین (قبرستان نو)، به خاک سپرده شد.

پانویس

  1. اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ص ۱۵۵.
  2. حکم دفتر اقامتگاه امام خمینی، قم.
  3. مصاحبه با حجةالاسلام والمسلمین حاج آقا ملکا.
  4. مصاحبه با حجةالاسلام حاج شیخ محمود رازینی.

منبع

سید محمدحسین حسینی ضیغمیان، ستارگان حرم، جلد ۱۸، صفحه ۲۲۲-۲۳۱.

آرشیو عکس و تصویر